Trong cuộc đời làm nghệ thuật với hơn 200 bộ phim, NSƯT Hồ Kiểng đã sở hữu một gia tài đồ sộ mà không phải ai cũng có được. Các vai diễn lam lũ đi sâu vào lòng người dường như cũng vận vào ông nên cuộc sống cứ mãi khó khăn, vất vả.

Được nhắc tới với cái tên “ông già ăn cá sống”hoặc “ông già Nam Bộ”, NSƯT Hồ Kiểng đã để lại nhiều hình ảnh đẹp trong lòng công chúng. Ông sinh năm 1926 tại Phước Long, Giồng Trôm, Bến Tre.

Năm ông 29 t.uổi cố nghệ sĩ Hồ Kiểng mới bắt đầu đi học tại Đoàn Kịch Điện Ảnh trong 4 năm sau khi trở về từ quân ngũ. Dù không được coi là sinh viên chính thức tuy vậy, ông vẫn luôn luôn kiên trì, cố gắng chăm chỉ học diễn xuất và ra trường. Có thể nói bộ phim Chung một dòng sông là bộ phim đ.ánh dấu tên t.uổi của cố nghệ sĩ Hồ Kiểng trên màn ảnh vào năm 1959.

Tính đến nay ông đã tham gia 208 bộ phim, 304 vở kịch trên đài phát thanh, 48 vở kịch nói, 12 vở tuồng cải lương và vẽ 6 bộ phim hoạt hình. Ngoài ra, cố nghệ sĩ còn sáng tác 240 bài vọng cổ, tiểu phẩm, hài, làm 664 bài thơ, các bài vè 100 loại bánh, 100 loại hoa, 100 con đường,..

Ngoài ra, trong năm 1992, Cố nghệ sĩ Hồ Kiểng được bình chọn là Diễn viên đa tài đóng được nhiều loại vai chính diện cũng như phản diện. Đến năm 1997 cố nghệ sĩ được Nhà nước phong tặng là Nghệ sĩ Ưu Tú.

Năm 2006, Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam công nhận NSƯT Hồ Kiểng là “Nghệ sĩ đóng nhiều vai phụ trong nhiều bộ phim Việt Nam nhất”. Đến với nghề diễn viên từ trước năm 1975, đến nay, NSƯT Hồ Kiểng đóng qua rất nhiều vai phụ. Nổi bật trong số đó là hóa thân của ông trong những lão nông dân dã, hiền hòa với đời sống lam lũ gắn với miền sông nước.

Nhiều năm qua, khán giả vẫn hay nhắc đến ông với cảnh “ăn cá sống” trong phim Những nẻo đường phù sa. Hóa thân thành một ông già nghèo khổ đi trộm cá, bị địa chủ bắt quả tang, ông phải nuốt vội con cá sống còn dính đầy bùn đất. Đây được cho là vai diễn gây ám ảnh nhất của lão nghệ sĩ có vẻ ngoài chân chất.

NSƯT Hồ Kiểng còn để lại dấu ấn qua vai một lão nông nghèo, có cô con gái bị một thiếu gia nhà địa chủ h.ãm h.iếp trong phim Người đẹp Tây Đô; vai ông già tàn tật trong phim Xóm cũ, ông già mê gái trong phim Mùa hè lạnh…và rất nhiều bộ phim khác như Lửa trung tuyến, Chị Tư Hậu, Nguyễn Văn Trỗi, Vĩ tuyến 17 – ngày và đêm, Về nơi gió cát, ông Hai Cũ, Ván bài lật ngửa, Nơi bình minh chim hót, Thăng Long đệ nhất kiếm, Vị đắng tình yêu, Cát bụi hè đường, Đất Phương Nam…

Nhắc đến vai lão Quảng trong Mùa hè lạnh, ông từng hào hứng kể đây là vai diễn mới mà ông thích nhất bởi lần đầu tiên ông được làm đại gia giàu sụ, có vợ trẻ đẹp. Những phim trước đó, ngoài những vai ác ôn, phản diện thì ông thường đóng vai bần cùng như lão ăn mày, đạp xích lô, nông dân nghèo…

Về phần Lý Nhã Kỳ, trong một lần chia sẻ với truyền thông, nữ diễn viên tâm sự: “Điều làm Kỳ xúc động là bác nói, cả đời chưa bao giờ được đóng vai sướng, có vợ đẹp thế này. Chính vì thế bác yêu cầu đoàn phim sau khi đóng xong phân cảnh này, phải cho bác được xin khung ảnh cưới mà Kỳ và bác chụp, thì bác mới đóng tiếp. Chính những tình cảm lớn đó của bác Hồ Kiểng khiến Kỳ thấy mình có sự tiếp sức trong tình yêu nghệ thuật. Bác mãi là một tấm gương lớn, một nghệ sĩ lớn của điện ảnh Việt Nam”

Gần như cả cuộc đời của Hồ Kiểng đều hy sinh vì nghệ thuật, ông hy sinh luôn cả hạnh phúc gia đình. Ông từng kết bốn lần, có được bốn người con nhưng cuối đời ông đơn độc. Hai người con đã mất, hai người còn lại đã yên bề gia thất nhưng ông không ở cùng.

Người vợ đầu tiên kết hôn khi ông 18 t.uổi có với nhau một cô con gái nhưng yểu mệnh qua đời; rồi người vợ trẻ cũng bỏ ông theo một Đồn trưởng giàu có. Năm 1954, ông tập kết ra Bắc và quen biết một cô gái Thanh Hóa và lần lượt sinh được hai người con, nhưng không may một người con mắc bệnh hiểm nghèo rồi mất. Trong lần về quê xin cha mẹ nhận dâu con, ông dẫn vợ con vào nam ở tạm thì vợ ông quen biết và đi theo một người bán vàng trên thành phố.

Hai người ly hôn và đến khi ông ra Cao Bằng đóng phim “Rừng Xà Nu” và bị tai nạn trong quá trình làm phim, ông gặp một nữ hộ lý người Tày là mẹ đơn thân. Sau nhiều năm chữa trị, khi bình phục ông gửi thư cảm ơn cho cô hộ lý năm xưa, nhưng bà lại hiểu nhầm rằng ông muốn xin cô con gái của bà làm vợ. Dù ông cố giải thích nhưng bà vẫn để Mai Khanh -tên cô con gái- lại cho ông, để tránh thị phi vì ở khu tập thể, ông đã thuê nhà riêng cho cô gái. Vài tháng sau lúc này Mai Khanh đang mang bầu, mẹ của cô đến thăm biết chuyện và thúc giục Hồ Kiểng lên Cao Bằng làm lễ cưới. Ông tìm lý do trì hoãn, nhưng rồi người mẹ sau đó đã đưa cô gái về quê và gả cho người khác, không lâu sau Mai Khanh sinh cho ông một cô con gái. Hai người có gặp nhau một lần khi người con gái vào nam tìm ông khi 17 t.uổi.

Cuộc hôn nhân cuối cùng của ông cũng trắc trở, người vợ thứ tư của ông thích sống ở nước ngoài nên ông đã khuyên bà đi lấy một người ở nước ngoài phù hợp để đi định cư. Năm 1992, họ ly hôn khi người phụ nữ tìm được người đàn ông như bà mong muốn, nhưng khi được xuất cảnh thì bà lại bị người ta bỏ rơi và quay về với Hồ Kiểng.

Suốt mấy chục năm cuối đời, ông sống tại căn phòng, vốn là căn phòng chứa máy phát điện của khu tập thể Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh. Về sau, ông được nhà nước cho thuê một căn nhà khá rộng rãi thoáng mát, giá chỉ bằng 1/10 giá thị trường nên ông cũng đỡ phần nào lo lắng khi thời tiết thất thường, có nơi thờ cúng ông, bà và ở bên cạnh “vợ cũ” cùng con gái và rể.

Dù gặp nhiều khốn khó nhưng ông vẫn quyết tâm theo đuổi nghiệp diễn đến cuối đời. Năm 2013, ông qua đời vì bệnh tim, hưởng thọ 87 t.uổi, để lại nhiều tiếc thương cho công chúng. Suốt một thời gian dài, ông phải sống bằng quả tim nhân tạo nhưng vẫn đam mê đến tận cùng nghề diễn.