NSND Trần Bảng – bố đạo diễn Trần Lực qua đời vào sáng 19/7, thọ 97 tuổi.

NSƯT Trần Lực vừa cho biết bố anh – GS. NSND Trần Bảng vừa qua đời vào 6h00 sáng 19/7 vì tuổi cao, trọng bệnh.

Cách đây ít ngày, NSND Trần Bảng bị ngã, phải nhập viện cấp cứu và phẫu thuật thay khớp. Ngoài ra, ông còn sốt cao, phải nằm viện vì điều trị viêm phổi.

NSND Trần Bảng – bố đạo diễn Trần Lực qua đời vào sáng 19/7, thọ 97 tuổi.

NSND Trần Bảng sinh năm 1926, quê ở xã Cổ Am, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng, là con trai nhà văn Trần Tiêu và cháu gọi nhà văn Khái Hưng là bác ruột.

Ông là đạo diễn, soạn giả và nhà nghiên cứu chèo. NSND Trần Bảng được mệnh danh là ”ông trùm chèo” bởi có công đầu phục dựng lại chèo cổ và phát triển chèo mới.

Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) Trần Bảng chuyển tới sống cùng gia đình Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT) Trần Lực – con trai ông – trong căn hộ nhỏ tại Hà Nội nhiều năm nay. Ngày thường, vợ chồng con trai đi làm, các cháu đi học, NSND Trần Bảng ở nhà một mình với sự hỗ trợ của giúp việc. Tuổi ngoài 90 mắt mờ, tai lãng nhưng ông vẫn tự chủ trong sinh hoạt cá nhân.

Không khí trong nhà thường xuyên nháo nhác, vui nhộn nhưng NSND Trần Bảng vẫn có khoảng trầm của riêng mình. Ông ngậm ngùi nhớ vợ quá cố và cho rằng bản thân sống quá lâu nên cảm nhận mọi thứ dần nhàm chán. Thời gian chưa chuyển đến nhà con trai, NSND Trần Bảng sống với vợ tại căn nhà nhỏ trên phố Giảng Võ (Hà Nội). Mọi sinh hoạt gia đình thường ngày đều do một tay cố nghệ sĩ chèo Trần Thị Xuân quán xuyến. Để chồng yên tâm nghiên cứu chèo, hai con được chăm sóc đủ đầy, bà quyết định bỏ nghề diễn, về giảng dạy tại Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội. “Nhớ và biết ơn bà ấy nhưng tôi để trong lòng, ít tâm sự với các con vì đứa nào cũng bận”, ông nói.

Trong phòng riêng, NSND Trần Bảng có giá sách đựng nhiều tác phẩm văn học và sân khấu. Những cuốn sách đã ngả màu thời gian được ông xếp ngay ngắn, ngăn nắp. Mấy năm trở lại đây, nghệ sĩ dành nhiều quan tâm đến sách thiền. Ông tìm trong đó sự thư giãn về thể trạng lẫn tinh thần. NSND Trần Bảng cho hay ở tuổi của ông không còn ham thích với sự tiện nghi trong cuộc sống. Trong cảm nhận của ông, các loại hình nghệ thuật giải trí đương thời ngày càng bão hòa. Nghệ sĩ than: “Cuộc đời cứ thấy cũ rích, chán thật”.

Gọi “trùm chèo” là bởi ông thuộc thế hệ đầu tiên khôi phục nghệ thuật chèo dần mai một trước phong trào Âu hóa những năm 1950. Bên cạnh đó, NSND Trần Bảng vừa là đạo diễn, nhà soạn giả, vừa là nhà nghiên cứu, lý luận chèo.

Cả đời làm chèo, vở diễn mà nghệ sĩ dành nhiều tình cảm nhất là Quan Âm Thị Kính. Tác phẩm được ông phục hồi ba lần vào các năm 1957, 1968 và 1985. Sau mỗi lần, NSND Trần Bảng nhận ra Thị Kính không phải là phụ nữ mềm yếu, thụ động cam chịu những oan trái, khổ nạn hay hình tượng dầm dề nước mắt. Thị Kính cho thấy dù oan khiên, bất hạnh cũng không mất lòng trắc ẩn, sự vị tha của con người.

Đầu những năm 1950, nghệ sĩ tham gia viết và diễn kịch trong Đoàn văn công nhân dân Trung ương tại chiến khu Việt Bắc. Đoàn khi đó được chia làm ba tổ, hội tụ nhiều tên tuổi lão làng như Thế Lữ, Song Kim (tổ kịch), Nguyễn Xuân Khoát, Lưu Hữu Phước, Doãn Mẫn, Thái Ly (tổ ca múa nhạc), Năm Ngũ, Dịu Hương, Cả Tam (tổ chèo). NSND Trần Bảng giữ vai trò tổ phó tổ kịch. Trong bối cảnh đoàn cần những tác phẩm đặc sắc phục vụ hội nghị quan trọng của Trung ương, năm 1953 ông phối hợp nghệ sĩ Năm Ngũ, Dịu Hương dựng vở Chị Trầm – vở chèo hiện đại đầu tiên của sân khấu chèo cách mạng. Sau thành công của vở diễn, ông viết nhiều kịch bản chèo như Con trâu hai nhà, Đường đi đôi ngả, Cô gái và anh đô vật, Tình rừng, Chuyện tình 80 năm, Máu chúng ta đã chảy…

Sự ra đi của ông khiến gia đình, đồng nghiệp và bạn bè cũng như các học trò hết sức buồn thương, tiếc nuối.