NSND Thế Anh đã đặt tên hai cậu con trai là Thế Phương và Thế Duy – dựa theo tên hai vai diễn để đời của ông.

NSND Thế Anh vừa qua đời sáng 29/9/2019 ở tuổi 81.

Một nghệ sỹ làm gì cũng xuất sắc

NSND Thế Anh sinh ra trong một gia đình trí thức khá giả ở Hà Nội. Khi cậu bé Thế Anh mới lên 3 tuổi cha cậu đã đỗ học bổng sang Pháp học bác sĩ. Mẹ là tiểu thương buôn bán nên khi không có cha ở nhà, mẹ ông vẫn nuôi dạy các con được học hành nên người.

Từ nhỏ, hai anh em Thế Anh thừa hưởng gen của cha nên học hành rất giỏi và học ở những ngôi trường nổi tiếng. Ông đặc biệt giỏi môn Toán nên trong thâm tâm, ông luôn hình dung mình là một kỹ sư, hay một nhà Toán học, còn diễn viên là điều chưa bao giờ có trong suy nghĩ của cậu học sinh thông minh, sáng sủa gốc Hà Nội.

Học giỏi, lại cao trên 1m7 nên vào năm lớp 10, ông trúng tuyển phi công. Thế nhưng khi xem hồ sơ lý lịch, việc cha ông đi Pháp và không rõ tung tích đã khiến ông bị xét vào “lý lịch không rõ ràng”. Ngành hàng không mấy đi một phi công giỏi, hoặc cũng có thể, đó là may mắn để nền điện ảnh Việt Nam có một diễn viên gạo cội.

Vai Ba Duy Mối tình đầu

Không trở thành phi công như mơ ước, ông “đầu quân” làm người lính công tác tại Trường Trung Cao cấp quân sự. Hai năm, năm 1961, ông thi đỗ xuất sắc vào Khoa Toán Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Học một thời gian, ông thấy mình không hợp với môi trường đại học nên ghi tên thi tuyển diễn viên của Trường Nghệ thuật sân khấu và trở thành 1 trong số 30 diễn viên trúng tuyển. Đây cũng là khóa đầu tiên của trường nhưng sau này được coi là thế hệ vàng của điện ảnh Việt Nam với nhiều nghệ sĩ thành danh nhất.

Tốt nghiệp loại ưu khóa diễn viên sân khấu, sự nghiệp đến với nghệ sĩ Thế Anh khá thuận lợi. Ông được nhận về Đoàn Kịch nói Trung ương.

Ngay lập tức sau đó ông lại được lựa chọn vào một vai diễn để đời, làm nên tên tuổi và vầng hào quang sáng chói của ông: vai Trung úy Phương trong phim “Nổi gió”.

Thành công vang dội ở Trung úy Phương, Thế Anh nghiễm nhiên là một ngôi sao sáng trong bầu trời điện ảnh. Hàng loạt vai diễn nổi tiếng không kém gì Trung úy Phương sau đó: Ba Duy trong “Mối tình đầu”, “Đường về quê mẹ”, “Không nơi ẩn nấp”, “Ngày Lễ Thánh”, “Tự thú trước bình minh”, “Hồi chuông màu da cam”, ” Vụ án hồ con Rùa, “Người trong cuộc”, “Vĩnh biệt chân trời cũ”, “Gánh xiếc rong”, “Đêm hội Long Trì”, “Kiếp phù du”.

Một cuộc đời ly kỳ như phim

Đằng sau thành công của bộ phim “Nổi gió” là câu chuyện cuộc đời khá ly kỳ của NSND Thế Anh.

Tuổi thơ và thời trẻ, luôn có một ẩn ức trong suy nghĩ của ông về người cha mà ông chỉ còn nhớ lờ mờ trong ký ức năm 3 tuổi cùng mẹ đưa tiễn cha lên chuyến tàu sang Pháp đi học. Thế nên, trong một lần bộ phim được mang sang các nước công chiếu, trong đó có nước Pháp, chiêu đãi cho toàn bộ Việt kiều ở Pháp xem, ông đã nung nấu ý định đi tìm cha.

Ông viết một bức thư trình bày hoàn cảnh gia đình và nguyện vọng tìm lại người cha sinh thành hiện đang là bác sỹ tại Pháp. Bức thư được ông Xuân Thủy phụ trách công tác ngoại giao thời đó mang sang Pháp giúp Thế Anh tìm lại người cha.

Thật may mắn, trong buổi công chiếu phim, cha ông đã có mặt. Cha con gặp nhau trong niềm hân hoan, cảm động nhưng ông không khỏi thắc mắc, tại sao trong ngần ấy năm, cha đã không có một lá thư gửi về cho vợ và các con.

Thế rồi cha ông mất mà ẩn ức của ông vẫn không có lời giải. Khi mất, cha ông di chúc để lại tài sản cho hai anh em ông như một lời hối lỗi gửi đến các con.

Năm 1972, trong một lần đi dự liên hoan phim ở Pháp, ông đã đến ngôi nhà của cha từng sinh sống. Và lúc này, gặp người vợ Pháp và 3 con trai của cha, ông mới hiểu được vì sao trong từng ấy năm, cha ông đã biệt vô âm tín. Dẫu vậy, ông không còn hờn trách cha mình, các em cùng cha khác mẹ của ông cũng đã nhận nhau. Họ vẫn qua lại thăm nhau giữa Việt Nam và Pháp. Mối quan hệ trở nên gần gũi hơn khi con trai của nghệ sĩ Thế Anh học ở Pháp và sau đó lập gia đình, định cư luôn ở đây.

Sau bộ phim “Nổi gió”, nghệ sĩ Thế Anh tiếp tục làm nên tên tuổi với “Mối tình đầu”. Khi ra rạp, “Mối tình đầu” trở thành một trong những bộ phim ăn khách nhất của điện ảnh Việt Nam. Phim được trao giải thưởng Bông Sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam 1980. Riêng Thế Anh đoạt giải Diễn viên xuất sắc với vai diễn Ba Duy.

Cũng từ đây, ông đưa mẹ và gia đình riêng vào Sài Gòn sinh sống cho đến khi ông mất, khiến nhiều người sau này cứ ngỡ ông là người Sài Gòn.

Ông tiếp tục tham gia diễn xuất trong những phim nổi tiếng một thời của điện ảnh Việt Nam như “Em bé Hà Nội”, “Đường về quê mẹ”, “Không nơi ẩn nấp”, “Ngày lễ thánh”, “Tự thú trước bình minh”, “Hồi chuông màu da cam”, “Gánh xiếc rong”, “Đêm hội Long Trì”… Nhờ lao động không mệt mỏi, NSND Thế Anh đã được vinh danh thành tựu vì sự phát triển của điện ảnh Việt Nam.

Với những cống hiến hết mình và một sự nghiệp điện ảnh, sân khấu rực rỡ, ông được phong tặng Nghệ sỹ ưu tú trong đợt đầu tiên nhưng không hiểu vì lý do gì mà phải mất 17 năm sau ông mới được phong tặng danh hiệu NSND.

So với các nghệ sĩ cùng thời, nghệ sĩ Thế Anh luôn tâm sự rằng ông có một lợi thế lớn là không phải lo lắng nhiều về tiền bạc. Từ nhỏ cho đến lớn, nhờ người mẹ đảm đang, tháo vát, anh em ông luôn sống cuộc sống đủ đầy. Khi lập gia đình thì may mắn có được người vợ tâm lý, hiểu công việc nghệ thuật của chồng nên để ông được thoả sức sống với đam mê, không phải lo cơm áo gạo tiền như các bạn nghề.

Có lẽ nhờ tâm thế ấy mà với các vai diễn, ông luôn sống hết mình với nó. Với điện ảnh, sân khấu, ông bảo, gọi là ham thích hay say mê nghệ thuật thì chưa đủ, đó thực sự là khát vọng cháy bỏng. Và chỉ khi người nghệ sĩ yêu nghề với tình yêu cháy bỏng thì sự thăng hoa và hào quang mới thực sự toả sáng. NSND Thế Anh đã khắc ghi tên mình với nghệ thuật bằng cách như thế.

Tại giải Cánh diều vàng năm 2014, danh hiệu “Thành tựu trọn đời” đã được trao cho NSND Thế Anh là phần thưởng xứng đáng dành cho ông.

Sống trong hào quang và sự nổi tiếng nhưng NSND Thế Anh không để mình bị cuốn theo nó như bản năng. Trong đời sống riêng, ông thích những điều giản dị và thực chất. Ông quan niệm, nghệ thuật và cuộc sống nên có sự tách rời. Nếu mình mang cái danh vào đời sẽ rất khó giữ được mình theo những cám dỗ. Có lần ông nói, nếu chẳng may mình “léng phéng” bên ngoài, các con mà biết, nó đứng trước mặt ông nói: “Tại sao bố làm như thế?” hoặc, không cần con nói gì, chỉ nhìn thôi là ông sẽ không biết làm thế nào, sẽ không thể chịu đựng được, thà chết đi còn hơn. Ông không muốn hình ảnh cha xấu trước mặt con cái. Với nghệ sĩ Thế Anh, “danh dự như que diêm, đốt xoè một cái là hết”, điều đó giúp ông bước qua mọi cám dỗ để giữ lại 2 chữ “danh dự”, giữ lại gia đình.

Có lẽ vì thế mà với các con, ông không khuyến khích đi theo nghệ thuật. Đam mê gửi gắm vào các con chỉ thể hiện ở cái tên: Thế Phương và Thế Duy, dựa theo tên hai nhân vật để đời của ông. Hiện tại, Thế Duy đang làm giám đốc ngân hàng ở Pháp, còn Thế Phương đang làm việc ở sân bay Tân Sơn Nhất. Cả hai con trai đều thành đạt và đó là món quà mà ông thấy mãn nguyện nhất khi ở tuổi thất thập. Hiện tại, ông chỉ ở nhà nghỉ ngơi, đi du lịch và thi thoảng được mời đi dạy, giao lưu với sinh viên điện ảnh. “Những vinh hoa, phú quý giờ là phù du hết rồi”, nam nghệ sĩ chiêm nghiệm.

Những năm sau này, khi phim ảnh rơi và thoái trào, ông không còn ham thích nữa nhưng vẫn không ngừng trau dồi sự hiểu biết về nghề. Thời gian rảnh rỗi, ông đi du lịch khắp nơi, tập thể dục để nâng cao sức khoẻ nên ở tuổi 80, ông vẫn giữ cho mình sự năng động, minh mẫn hiếm có.